آشنایی با یخچال های دارویی و شرایط نگهداری دارو

یکی از روش ها برای سالم نگهداشتن دارو ها استفاده از یخچال دارویی یا یخچال های مخصوص دارو است. محصولاتی که مجهز به دیتالاگر های آنلاین جهت کنترل دما و رطوبت و گزارش دهی آن است. برای مراقبت از زنجیره سیستم پخش دارو از روش های مراقبتی برای بررسی اندازه دما و رطوبت استفاده می شود.

ثبت دما و رطوبت در یخچال های داروخانه ای از الزامات مهم و قانونی شرکت غذا و دارو است. برای آشنایی بیشتر با یخچال های دارویی و شرایط نگهداری دارو می توانید مقاله زیر را مطالعه کنید.

عملکرد دیتالاگر در یخچال های دارویی

همانطور که پیشتر گفته شد یکی از موثرترین راه ها برای نگهداری بهتر، سالم و بهداشتی نگه داشتن دارو ها آشنا بودن با نحوه عملکرد یخچال و فریزر داروخانه می باشد. یخچال و فریزر های دارویی مجهز به دیتالاگر بوده که این قطعه باعث بهتر شدن شرایط استفاده از دیتالاگر می باشد. عملکرد دیتالاگر به این صورت است که دما و رطوبت را پس از دریافت با الگوهایی که از پیش داشته مقایسه می کند و در صورت مغایرت به کاربر یا کاربران اعلام می نماید.

روش های اعلان دیتالاگر

معمولا روش های اعلان و اخطار توسط دیتالاگر های مورد استفاده در گروه تولیدی آریا سرما به 3 دسته زیر تقسیم بندی می شود:

1- اعلان هشدار صوتی
2- ارسال پیامک
3- برقراری تماس(بدون پخش صوت)

از دیتالاگر ها در چه جاهایی استفاده می شود؟

از جمله مواردی که می توان از دیتالاگر ها استفاده کرد می توان به مواردی نظیر:

1- یخچال های دارویی
2- انبار نگهداری دارو
3- گلخانه ها
4- آزمایشگاه ها
5- ایستگاه های هواشناسی بدون مراقبت
6- انبار مواد فاسد شدنی و غذایی اشاره نمود.

شرایط نگهداری دارو

برای نگهداری دارو اولین وسیله ای که لازم و معمولا مورد نیاز داروخانه ها، آزمایشگاه ها و بیمارستان ها است می توان به یخچال های نگهدارنده دارو اشاره کرد.
زنجیره نگه داری دارو های یخچالی در بازه دمای 2 تا 8 درجه سانتی گراد است و باید مصرف کنندگان دارو هم در این مورد اطلاع داشته باشند و در زمان استفاده از داروها دمای یخچال و شرایط نگه داری از دارو را کنترل کنند.
یخچال نگهداری دارو جدای از ترموستات برای نشان دادن دما و دیتالاگر برای کنترل دما و رطوبت باید مجهز به یک دماسنج باشد تا در زمان قطعی برق دمای داخل یخچال کنترل شود تا از این بازه دمایی خارج نشود.

چند نکته بسیار مهم در رابطه با نگهداری دارو ها :

1. به هیچ وجه در زمان قطعی برق به بهانه کنترل دمای داروها آنها را به فریزر منتقل نکنید.

2. داروهایی که باید سرد نگه داشته شوند زمانی که خارج از محدوده دمایی تعیین شده قرار می گیرند اثر بخشی خود را از دست می دهند و این افت اثر بخشی در داروها متفاوت است.

3. داروهایی که باید در یخچال قرار بگیرند نسبت به تغیرات دمایی حساس هستند و اگر در دمایی فراتر از محدوده دمایی توصیه شده قرار بگیرند آسیب می بینند.

4. در یخچال های دی فراست بهتر است یخ زدایی به صورت منظم انجام شود تا دمای مشخص شده تغییری نکند و به داروها آسیب وارد نشود و همچنین باید توجه داشت داروها را در نزدیکی رادیات و یا صفحه تریزون یخچال قرار ندهیم که باعث یخ زدگی دارو می شود که امکان دارد از اثر بخشی دارو بکاهد.

5. بهتر است نشانگر دمای یخچال های دارویی در بیرون یخچال قرار داشته باشد و همینطور برای دقت و بررسی دمای یخچال دارویی از دماسنج جداگانه برای کنترل دمای ترموستات یا ترمومتر استفاده کرد.

6. در زمان استفاده از یخچال های دارویی تا حد امکان در طی روز درب را کمتر باز کنیم و فقط درصورت نیاز این عمل را انجام دهیم.
7. غالبا یخچال های دارویی درب های شیشه ای دارند و ما می توانیم برای کنترل و یا چک کردن موجودی یک دارو بدون باز کردن درب این کار را انجام دهیم. زیرا زمانی که درب یخچال باز می شود اصطلاحا سرمای یخچال می ریزد و زمانی باید سپری بشود تا سرمای از دست رفته مجددا تامین بشود و اگر این کار مکررا اتفاق بیفتد باعث افت دمای یخچال شده و دمای داخل کابین نسبت به اندازه مشخص شده فاصله می گیرد و امکان دارد به دارو ها آسیب برسد.

8. باید توجه داشت اگر یخچال دارای ترمومتر است باتری ترمومتر تمام نشود و در صورت تمام شدن باتری سریعا تعویض بشود تا دمای یخچال برای کاربر قابل رویت باشد.

9. در زمان قطعی برق اگر مدت زمان زیادی سپری شد و دمای یخچال از محدوده تعیین شده خارج شد در صورت در دسترس بودن می توانیم از یخ برای کنترل دما تا زمان آمدن برق استفاده نماییم.

10. یخچال های دارویی بهتر است با قفل باشد که کنترل بهتری برای بسته بودن درب از سوی مسئول بخش نگهداری دارو نسبت به شرایط یخچال صورت بگیرد.

11. بهتر است چیدمان داخل یخچال به گونه ای باشد که یخچال بیش از اندازه ظرفیت خود پر نشود در چنین مواردی که حجم داخلی یخچال دارویی بیش از اندازه تعیین شده باشد گردش هوا به خوبی صورت نمی گیرد به همین خاطر اندازه دما تغییر می کند و از محدوده تعیین شده خارج می شود و حتی گاها دمای داخل کابین یکنواخت نیست در این زمان رطوبت یخچال افزایش پیدا می کند که هم می تواند به داروهای داخل یخچال آسیب برساند و هم باعث ایجاد برفک یا همان یخ زدگی رادیات یخچال بشود این مسئله می تواند عملکرد دمایی و قدرت سرمایش یخچال را با اختلال مواجه کند.

12. پیشنهاد ما برای تامین یخچال های دارویی استفاده از یخچال های نوفراست است از جمله محاسن این یخچال ها می توان به بدون برفک بودن و همچنین گردش هوای یکسان در کل کابین یخچال اشاره کرد.

13. یخچالی که گردش هوا داخل آن بصورت مستمر وجود داشته باشد نوسان دمایی حداقلی دارد و همچنین میزان رطوبت در چنین یخچال هایی بسیار پایین است. از جمله نکات مثبت دیگر یخچال های دارویی نوفراست می توان به طبقات متحرک آن اشاره کرد. طبقات متحرک به چیدمان بهتر دارو ها می تواند کمک کند.

دلایل اهمیت میزان رطوبت در صنایع دارویی

محیط داروخانه و یخچال نگهداری دارو باید به گونه ای باشد که دارو ها را تحت تاثیر قرار ندهد. اگر رطوبت و دما کنترل نشود می تواند باعث واکنش شیمیایی دارو ها بشود و حتی منجر به تولید سم شود که به راحتی قابل تشخیص نیست.
سرعت بسیاری از واکنش های شیمیایی به رطوبت بستگی دارد که با کنترل درست دما و رطوبت می توان این فرایند را کنترل کرد.
البته این پارامتر ها از مرحله تولید و بسته بندی گرفته تا زمان پخش، انبار داری و داروخانه باید رعایت شود.
رطوبت مجاز برای اکثر داروها 60درصد است.

اهمیت نگهداری در دمای مناسب

1. حفظ کیفیت دارو : داروها تحت تأثیر دماهای نادرست می‌توانند تجزیه و تحلیل شوند و کیفیت آنها را تخریب کنند. این مسئله می‌تواند به عدم اثربخشی درمان و یا ایجاد عوارض جدی برای بیماران منجر شود.

2. ایمنی بیمار:نگهداری داروها در دمای مناسب از نظر ایمنی بیماران بسیار حیاتی است. در صورتی که داروها در دماهای نادرست نگهداری شوند، ممکن است افت فعالیت آنها یا ایجاد تغییرات شیمیایی غیرمطلوب به وجود آید که مخاطرات جدی برای بیماران ایجاد کند.

3. جلوگیری از ضایعات مالی : نادرست نگهداری داروها می‌تواند منجر به ضایعات مالی شود. اگر داروهای گران‌قیمت در دمای نادرست نگهداری شوند و تخریب شوند، این امر می‌تواند هزینه‌های اضافی برای خرید مجدد داروها را به همراه داشته باشد.

نگهداری در دمای مناسب

برای حفظ کیفیت داروها و ایمنی بیماران، لازم است داروها در دمای مناسب نگهداری شوند. هر دارویی نیاز به دمای خاصی دارد که در برچسب آن مشخص شده است. برخی داروها نیاز به نگهداری در یخچال دارند، در حالی که دیگران در دمای محیط قابل تحمل نگهداری می‌شوند. توصیه می‌شود که همیشه دستورات نگهداری داروها را به دقت پیروی کنید و از دستگاه‌های مناسب برای نگهداری داروها استفاده کنید.

انتخاب مناسب ترین یخچال دارویی

یخچال دارویی انتخابی برای نگهداری داروها و مواد پزشکی باید به دقت انجام شود. در اینجا به برخی عوامل مهم در انتخاب یخچال دارویی مناسب اشاره می شود:

1. حجم و اندازه مناسب

یخچال دارویی باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا تمامی داروها و مواد پزشکی به راحتی در آن جا شوند. حجم و اندازه یخچال باید با توجه به مقدار داروها و مواد پزشکیی که نیاز به نگهداری دارید تعیین شود. همچنین، در نظر داشته باشید که یخچال دارویی نباید زیاد بزرگ باشد که منجر به اسراف در فضا و انرژی شود.

2. سیستم خنک‌کنندگی مناسب

یخچال دارویی باید دارای یک سیستم خنک‌کنندگی قوی و پایدار باشد. این سیستم باید دمای مطلوب برای نگهداری داروها و مواد پزشکی را تضمین کند. برخی از یخچال‌های دارویی با تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای مانند کمپرسورهای خنک‌کننده با کارایی بالا تجهیز شده‌اند.

3. قفل و کنترل‌های امنیتی

از اهمیت بالایی برخوردار است که یخچال دارویی دارای قفل‌ها و کنترل‌های امنیتی مناسب باشد. این امر اطمینان حاصل می‌کند که دسترسی به داروها و مواد پزشکی تنها توسط افراد مجاز انجام شود و از سوء استفاده یا دسترسی غیرمجاز جلوگیری می‌کند.

4. طراحی داخلی و قفسه‌بندی

طراحی داخلی یخچال دارویی نیز بسیار مهم است. باید دارای قفسه‌بندی و بخش‌های جداگانه برای داروها و مواد پزشکی باشد تا اندازه و نوع مختلف داروها را به راحتی در آن جا شوند. همچنین، قفسه‌ها باید قابل تنظیم باشند تا بتوانید اندازه مورد نیاز داروها را جای دهید.

نوع یخچال دارویی	میزان دمای مناسب (درجه سانتی‌گراد)	اندازه مناسب (لیتر)
یخچال دارویی کمپکت	2-8	20-100
یخچال دارویی معمولی	2-8	100-300
یخچال دارویی بزرگ	2-8	بیش از 300

توجه: این مقادیر تقریبی هستند و ممکن است بسته به نیازهای شخصی و تعداد داروها تغییر کنند.

سخن پایانی

موارد گفته شده در این مقاله، اهمیت بیش از حد نگهداری صحیح داروها را نشان می دهد، کنترل دما و رطوبت یخچال دارویی و رطوبت انبار نگهداری دارو و داروخانه ها بسیار حائز اهمیت بوده و عدم رعایت نکات گفته شده، خسارت غیر قابل جبرانی به سلامت مصرف کنندگان خواهد زد.

در کنار یخچال و سردخانه های دارویی که در عملکرد بهینه نگهداری دارو سهم بسزایی دارد نحوه کنترل مسئول نگهداری دارو و رعایت نکاتی که ذکر شد در حفظ کیفیت دارو و رسیدن آن به دست مصرف کننده حائز اهمیت است .
همچنین عدم رعایت این نکات منجر به خرابی دارو ها، شکنندگی و از بین رفتن بسته بندی های شکیل آن ها شده که مانع از فروش آن ها می شود، بنابراین دما و رطوبت غیر استاندارد علاوه بر تلفات جانی، زیان مالی بسیاری نیز به دنبال خواهد داشت.